Buiten die Jakes Gerwel Stigting se verblyfsprogramme vir skrywers op Somerset-Oos, onderneem ons ook jaarliks die volgende projekte aan:
- Bloukraan-boekeprojek
- Jakes Gerwel-lesing
- Jakes Gerwel-gespreksreeks
- Wie was Nojoli? ’n Navorsingsprojek
Bloukraan-boekeprojek
As jy nie behoorlik kan lees nie, kan jy nie leer nie. Met onvoldoende skoolopleiding het baie kinders in ons land steeds nie gelyke geleenthede nie. Die resultate weergegee in die “2023 Reading Panel Background Report”, geskryf deur vooraanstaande opvoedkundige ekonoom Prof. Nic Spaull en in Februarie 2023 vrygestel, toon dat Suid-Afrika agteruitgaan in die grondslag van onderwys: geletterdheid.
Die verslag rapporteer dat ongeveer 60% van kinders teen die einde van graad 1 nog nie die meeste van die letters van die alfabet geleer het nie. Teen die einde van graad 2 ken meer as 30% steeds nie al die letters van die alfabet nie. Die verslag skat dat die aantal graad 4-kinders wat nie vir betekenis kan lees nie, toegeneem het tot minstens 82%, vanaf 78% wat in 2016 aangeteken is.
In reaksie op die geletterdheidskrisis in ons land, en in lyn met een van ons doelwitte om die groeiende gaping van ongelykheid te oorbrug, onderneem die Jakes Gerwel Stigting ’n projek om meer as 3 000 leerders in die Grondslagfase van skole in die Blue Crane- munisipale gebied (insluitend KwaNojoli, Pearston en Cookhouse) in die Oos-Kaap te bereik.
Ons is verheug om ons leesprojek in 2024 uit te brei deur 30 leesassistente (almal voorheen werkloos) in diens te neem om ons kinders met die ernstigste leesprobleme by die skole te ondersteun. Dit word moontlik gemaak met die ondersteuning van die Greater Stellenbosch Trust en die Social Employment Fund.
Om die leesassistente en die leerders verder te ondersteun, skenk die Stigting toepaslike boeke aan die skole. Die Stigting werk ook saam met die Suidoosterfees in Kaapstad om ’n lewendige en genotvolle teaterstuk na hierdie leerders te bring, wat meestal geïsoleerd is en nie aan die kunste blootgestel word nie.
 |
 |
Jakes Gerwel-lesing
Met hierdie geleentheid vier ons Jakes Gerwel se ryk nalatenskap en sy aanmoediging van innoverende denke en opregte deelname aan gesprekke. Elke jaar nooi ons hoëprofielsprekers en -skrywers om die Jakes Gerwel-lesing aan te bied.
In 2024 is hierdie geleentheid by die Suidoosterfees gehou as deel van die Stigting se jaarlikse reeks besprekings by die fees. Vanjaar se bespreking het gefokus op die komende 100ste herdenking van Afrikaans as ’n amptelike taal wat vir 2025 beplan word. Terwyl sommiges die vieringe gretig afwag, voel ander uitgesluit, aangesien generasies sprekers wat gehelp het om die taal te vorm eenkant toe geskuif word. Afrikaans is gepraat lank voor dit amptelike erkenning ontvang het. Hoe oud is die taal presies, en maak dit saak?
Klik hier vir ’n video van hierdie lewendige bespreking, en besoek ons YouTube-kanaal vir vorige jare se geleenthede.
Jakes Gerwel-gespreksreeks
Jakes Gerwel het ’n instrumentele rol gespeel in die totstandkoming van die Suidoosterfees. Dit is om hierdie rede dat die Stigting ’n trotse vennoot is van hierdie fees wat in alle opsigte soomloosheid in die Suid-Afrikaanse gemeenskap nastreef. Die Jakes Gerwel Stigting bied jaarliks tydens die fees ’n reeks boekgesprekke aan wat ten doel het om skrywers en hul lesers nader aan mekaar te bring en om by te dra tot die Suid-Afrikaanse diskoers.
Wie was Nojoli? ’n Navorsingsprojek
Somerset-Oos, die geliefde dorp van Jakes Gerwel en Paulet Huis, is in Maart 2023 as KwaNojoli herdoop. Soos met die meeste dorpsnaamveranderinge, lok dit gemengde gevoelens uit. Waar sommige inwoners voel dis hoogtyd dat Nojoli en die AmaXhosa se ryk geskiedenis gevier word, dink andere dat dit blote geldmors en verwarrend is. Wat is tog nou in ’n naam? Maar wie was Nojoli en hoekom is hierdie koninklike en haar mense so belangrik in die geskiedenis van hierdie deel van die Oos-Kaap?
In samewerking met die KwaNojoli (Somerset-Oos) Museum, en met die ruim ondersteuning van die National Heritage Council (NHC), loods die Jakes Gerwel Stigting in 2024 ’n navorsingsprojek oor Nojoli. Mphuthumi Ntabeni, bekroonde skrywer en boorling van die Oos-Kaap met ’n diep insig en kennis van die Xhosa-geskiedenis, is aan die stuur van hierdie projek.
Deur onderhoude met plaaslike inwoners en historici in die omgewing te voer, sal Ntabeni navorsingsmateriaal versamel wat uiteindelik op ’n toeganklike en pakkende wyse aan die publiek bekendgestel word. Sodoende wil die Jakes Gerwel Stigting bydra daartoe dat daar lig gewerp word op ons land se grotendeels onopgetekende geskiedenis.